Theosofie is in de eerste plaats “filosofie van de spiritualiteit”. In theosofie wordt een rationele uitleg en verklaring gegeven van wat spiritualiteit is en wat het niet is. Het gaat over de zin van het leven voor ieder van ons. Die zin of betekenis van het leven wordt niet gevonden in de buitenwereld, maar in onszelf, in ons innerlijk.
Elke theosofie gaat er van uit dat de mens zich innerlijk kan ontwikkelen en zijn innerlijke vermogens kan ontplooien tot liefde en wijsheid die het denken te boven gaat. In die zin is het te vergelijken met de werkwijze van bijv. vrijmetselaren, rozenkruisers, antroposofen, soefi’s, enz. Dergelijke bewegingen worden vaak aangeduid met het woord ‘esoterisch’.
Iemand die zich serieus bezig wil houden met een vorm van theosofie, zal zich eerst naar binnen keren, beginnen om zijn/haar eigen innerlijk te onderzoeken teneinde een reëel beeld te krijgen van zichzelf, in allerlei aspecten en op verschillende niveaus. Dit gaat dus over zelfkennis, zoals het “Ken u zelve” boven de ingang van het orakel van Delphi.
Bij dit onderzoek van het eigen innerlijk kunnen theosofische leringen ondersteuning bieden.
Die leringen van deze tijd zijn gebaseerd op oude kennis die met name in Azië bekend was en is. In diverse landen, bijv. India, Perzië, het Oude Egypte, Judea, enz. bestonden boeken waarin deze kennis vastgelegd was. Oud-Griekse wijsgeren en de gnostici binnen het christendom hebben hun kennis uit deze bronnen geput. Op dit moment heeft de kennis die vervat is in het Tibetaanse boeddhisme inhoudelijk misschien nog de meeste gelijkenis met theosofie.
Al deze stromingen zijn voortgekomen uit Oude Wijsheid die al lang geleden bekend was bij ingewijden in diverse streken op aarde. Deze Oude Wijsheid bevat universele kennis die bestemd is voor de gehele mensheid. In moderne theosofische leringen is deze Oude Wijsheid geformuleerd voor mensen van deze tijd.
Enkele van de belangrijke denkbeelden van theosofie kunnen hier genoemd worden.
- Er bestaat meer dan alleen de waarneembare stoffelijke werkelijkheid.
- Theosofie gaat uit van de eenheid van het leven. Er bestaat een Essentie van leven die ten grondslag ligt aan alles wat bestaat. Deze Essentie is geestelijk, of bewustzijn.
- Alles wat in vorm bestaat, is tijdelijk, en aan universele wetten gebonden waardoor leven en bestaan zich cyclisch manifesteren. Dit is te herkennen in cycli van jaarlijkse omloop om de zon, van dag en nacht, van geboorte en dood, van eb en vloed, van voortdurende vernieuwing.
- In het hart van alles is een gemeenschappelijke Essentie aanwezig die zich manifesteert als ‘Leven’. Alles is hiervan doordrongen en maakt er tegelijkertijd deel van uit. Dit universeel goddelijke Beginsel, de Wortel van alles, is de mysterieuze Kracht achter evolutie, is de alomtegenwoordige, almachtige, scheppende Potentialiteit. Het is absoluut Bestaan en ZIJN.
- Er is één menselijk bewustzijn dat alle mensen met elkaar delen; dit bewustzijn is één geheel.
- Naast fysieke is er sprake van psychische en spirituele evolutie in de wereld. Deze evolutie is mogelijk door ‘reïncarnatie’ en ‘karma’.
Elke theosofie reikt allesomvattende kennis aan over de aard en de wetten waarop de Natuur werkzaam is, waarbij de mens een fundamentele rol speelt. De mensheid vertegenwoordigt een transformatiepunt in dit immense evolutionaire programma.
Een theosofie is echter nooit bedoeld als geloof of dogma’s. “Waarheid” is een levend beginsel dat elk mens in alle vrijheid onderzoekt door middel van studie, ervaring en intuïtie. Het gaat om de feiten van het bestaan. Ieder mens kan met theosofische filosofie op eigen wijze zijn/haar mens– en wereldbeeld verrijken. Dit biedt mogelijkheden tot innerlijke ontplooiing en vervolmaking. Door hieraan te werken kan men zich bewust worden dat nog vele lessen te leren zijn.
Als het bewustzijn zuiver en gevoelig is en geschikt om te werken op een dieper, verfijnder niveau, kan men de waarheden van het leven kennen. Het belangrijkste is om de betekenis van het leven te doorzien waarin alles in werkelijkheid met elkaar verbonden is.
Als men zich langer met theosofie beziggehouden heeft, ontdekt men dat het leven gemakkelijker aanvaard en in vrede ervaren kan worden.
Geen godsdienst maar een filosofie
Theosofie is geen godsdienst en zeker geen nieuwe vorm van godsdienst, zoals wel eens wordt gedacht. Het is een esoterische (op het innerlijk gerichte) filosofie van een psychische en geestelijke evolutie.
Het woord ‘theosofie’ is afgeleid van het Griekse ‘theos’, hetgeen God betekent en van ‘sofia’, dat wijsheid betekent.
‘Goddelijke wijsheid’ is de eeuwig stromende bron waaruit alles is voortgekomen: godsdiensten, kunsten, wetenschappen en wijsgerige stelsels.
